QUY TRÌNH SẢN XUẤT RA GỐM SỨ BÁT TRÀNG ĐẸP CÓ GIÁ TRỊ CAO
Quy trình làm gốm sứ Bát Tràng, cần những nguyên liệu gì và trải qua những giai đoạn nào để tạo nên một sản phẩm hoàn hảo là câu hỏi mà không ít người quan tâm. Chính vì vậy mà trong bài viết ngày hôm nay chúng tôi sẽ giới thiệu tỉ mỉ đến bạn 4 quy trình làm gốm sứ truyền thống của làng nghề Bát Tràng. Biết được những công đoạn làm ra đồ gốm sẽ giúp chúng ta thấy mỗi sản phẩm gốm sứ chính là một tác phẩm nghệ thuật mà các nghệ nhân dày công chế tác. Vì vậy hãy cùng chúng tôi tìm hiểu về quy trình làm gốm Bát Tràng chi tiết và cụ thể nhất trong bài viết dưới đây nhé.
1. Những nguyên liệu làm gốm Bát Tràng.
Nguyên liệu để làm gốm thường dùng nhất là đất sét với độ dẻo cao. Tuy nhiên với gốm sứ Bát Tràng thì nguyên liệu được sử dụng chính là đất sét Trúc Thôn. Đây là một loại đất có độ dẻo cao, khó tan trong nước, các hạt mịn dẻo, đất có màu trắng xám, độ chịu lửa ở khoảng 1650°C.
Tuy nhiên đất sét ở Trúc Thôn cũng có một số hạn chế như: chứa hàm lượng ôxít sắt khá cao, đất có độ ngót khi sấy khô lớn và bản thân loại đất này không được trắng lắm.
2. Quy trình sản xuất gốm sứ Bát Tràng.
Để làm ra những món đồ gốm các nghệ nhân phải trải qua các khâu chọn, xử lý và pha chế đất, tạo dáng, tạo hoa văn, phủ men, và cuối cùng là nung sản phẩm. Kinh nghiệm truyền đời của dân làng gốm Bát Tràng là “Nhất xương, nhì da, thứ ba dạc lò”.
Những người thợ gốm quan niệm hiện vật gốm không khác nào một cơ thể sống, là một vũ trụ thu nhỏ trong đó có sự kết hợp hài hòa của Ngũ hành (Kim- Mộc-Thổ-Họa-Thủy) Sự phát triển của nghề gốm được xem như là sự hanh thông của Ngũ hành mà sự hanh thông của Ngũ hành lại nằm trong quá trình lao động sáng tạo ra những kỹ thuật chuẩn sáng,chặt chẽ.
2.1 Chọn đất làm gốm
Điều quan trọng đầu tiên trong việc làm gốm đó là chọn đất sét. Đất sét ở đây phải là loại đất sét trắng, có độ dẻo cao, hạt mịn, khó tan trong nước thì khi làm ra sản phẩm gốm sứ mới đạt được chất lượng cao.
2.2 Xử lý, pha chế đất để làm gốm.
Đất sau khi được đưa về thường có lẫn tạp chất, ngoài ra tuỳ theo yêu cầu của từng loại gốm khác nhau mà có thể có những cách pha chế đất sao cho phù hợp với sản phẩm. Ở Bát Tràng, phương pháp xử lí đất truyền thống là xử lí thông qua ngâm nước trong hệ thống bể chứa, gồm có 4 bể ở độ cao khác nhau sau đây:
– Bể 1: Dùng để ngâm đất sét khô và nước: Đất sét dưới tác động của nước sẽ bị phá vỡ kết cấu hạt nguyên thuỷ của nó và bắt đầu quá trình phân rã.
– Bể 2: Khi đất đã được ngâm trong bể 1 được 3 – 4 tháng thì đánh thật đều và thả xuống bể 2.
– Bể 3: Múc hồ loãng từ bể 2 sang bể 3 khoảng 3 ngày
– Bể 4: Khử mọi tạp chất còn sót lại trên đất sét.
2.3 Quy trình tạo dáng cho sản phẩm gốm
Cách tạo dáng cổ truyền của người làng gốm Bát Tràng là làm gốm bằng tay trên bàn xoay. Trong công đoạn tạo dáng, người thợ gốm Bát Tràng sử dụng phổ biến lối “vuốt tay, be chạch” ngay trên bàn xoay. Người thợ ngồi trên một cái ghế cao hơn mặt bàn rồi dùng chân quay bàn xoay đồng thời dùng tay vuốt đất tạo dáng sản phẩm.
Đất trước khi đưa vào bàn xoay thì được vò cho thật nhuyễn, cuốn thành thoi rồi ném để thu ngắn lại. Sau đó người ta đặt vào mà giữa bàn xoay, vỗ cho đất dính chặt rồi lai nén và kéo cho đất nhuyễn dẻo mới “đánh cử” đất và “ra hương” chủ yếu bằng hai ngón tay bên phải. Sau quá trình kéo đất bằng tay và bằng sành tới mức cần thiết người thợ sẽ dùng sành dan để định hình sản phẩm.
2.4 Phơi sấy và sửa hàng mộc
Sau công đoạn tạo dáng Sản phẩm thì tiến hành phơi sản phẩm mộc sao cho khô, để không bị nứt nẻ, không làm thay đổi hình dáng của sản phẩm. Biện pháp tối ưu mà xưa nay người làng Bát Tràng vẫn thường sử dụng là hong khô hiện vật trên giá và để nơi thoáng mát. Ngày nay phần nhiều các gia đình thường sử dụng biện pháp sấy hiện vật trong lò sấy, tăng nhiệt độ từ từ để cho nước bốc hơi dần dần.
2.5 Trang trí hoa văn
Các nghệ nhân làng gốm Bát Tràng dùng bút lông vẽ trực tiếp trên nền mộc các loại hoa văn hoạ tiết. Nghệ nhân vẽ gốm phải có tay nghề cao, hoa văn học tiết phải thật hài hoà với dáng gốm, cách trang trí hoạ tiết này đã nâng nghề gốm lên mức nghệ thuật, mỗi sản phẩm chính là một tác phẩm nghệ thuật. Người thợ gốm sứ Bát Tràng cũng đã dùng rất nhiều hình thức trang trí khác, có hiệu quả nghệ thuật như đánh chỉ, bôi men chảy màu, vẽ men màu…
2.6 Chế tạo men
Người thợ làm gốm Bát Tràng thường quen sử dụng những cách chế tạo men theo phương pháp ướt bằng cách cho nguyên liệu đã nghiền lọc kĩ trộn đều với nhau rồi khuấy cho tan trong nước đợi đến khi lắng xuống thì bỏ phần nước trong ở trên đi và bã đọng ở dưới đáy mà chỉ lấy các “dị” lơ lửng ở giữa, đó chính là lớp men bóng để phủ bên ngoài đồ vật
2.7 Tráng men sản phẩm gốm sứ
Khi một sản phẩm mộc đã hoàn chỉnh, người thợ gốm có thể nung sơ bộ sản phẩm ở nhiệt độ thấp rồi sau đó mới đem tráng men hoặc dùng ngay sản phẩm mộc hoàn chỉnh đó trực tiếp tráng men lên trên rồi mới nung. Người thợ gốm Bát Tràng thường chọn phương pháp tráng men trực tiếp lên trên sản phẩm mộc hoàn chỉnh.
2.8 Đem nung sẩn phẩm gốm sứ
Khi công việc chuẩn bị hoàn tất thì đốt lò trở thành khâu quyết định sự thành công hay thất bại của một mẻ gốm. Vì thế giờ phút nhóm lò trở nên thiêng liêng trọng đại với người thợ gốm. Người thợ cả cao tuổi nhất thắp ba nén hương và thành kính cầu mong trời đất và thần lửa phù giúp. Việc làm chủ ngọn lửa theo nguyên tắc nâng dần nhiệt độ để lò đạt tới nhiệt độ cao nhất và khi gốm chín thì lại hạ nhiệt độ từ từ chính là bí quyết thành công của khâu đốt lò.
Sau khi nung xong người ta bịt hết các cửa lò, lỗ giòi, lỗ xem lửa để làm nguội từ từ. Quá trình làm nguội trong lò kéo dài 2 ngày 2 đêm, sau đó mới mở cửa lò và để tiếp 1 ngày 1 đêm nữa rồi mới tiến hành ra lò, phân loại và sửa chữa các khuyết tật trước khi mang phân phối.
Trên đây là quy trình làm gốm sứ Bát Tràng, hy vọng với những chia sẻ của chúng tôi sẽ giúp bạn hiểu hơn về quá trình tạo nên những sản phẩm gốm sứ tuyệt đẹp ở Bát Tràng. Nếu bạn yêu thích những sản phẩm gốm sứ Bát Tràng thì hãy tìm hiểu thật kỹ và chọn mua cho gia đình mình những sản phẩm tuyệt đẹp này để sử dụng và trang trí trong gia đình mình nhé!